top of page

   Тараачы Бады-Байыр Ниманович 1962 чылда Самагалтай суурга төруттунген. Шулукчу, прозачы. Томск хоорайның эмчи институдун 1986 чылда дооскаш, рентгенолог эмчи бооп, Каа-Хем, Тес-Хем кожууннарга ажылдап чораан.»Тываның аныяктары «солуннуң чогаадыкчы  ажылдакчызы бооп ажылдап турган.  Чогаадыкчы ажыл-ижин ол  1986 чылдан шулуктер бижип эгелээн.  1994 чылда «Кайгал» деп ному унген. Ол номда «Кайгал» деп тоожу болгаш өске-даа чогаалдар унген. Кайгал - экер –эрес болгаш омак, тура-соруктуг болгаш чуткулдуг,  кадыг-быжыг болгаш мөге-шыырак, олут орбас болгаш чыдын чытпас улусту ынча дижир.Ындыг кижилерни чугле тывалар эвес, моол бурят болгаш өске-даа чон унелеп чораан. Ынчалза-даа оор – орзук кылыптар, төре херээнге безин киржи бээр боорга, чагырыкчылар болгаш байлар оларны көрбейн чорааннар. Чуге дээрге олар чугле бай-шыырак, ылангыя ядыыларны бастыр болгаш дора көөр кижилерниң мал-маганын оорлаар, оорлаан малын ядыы улус-биле улежир. Автор бирги номунда «Кайгал» деп тоожузун киирген. Ында амыдырал байдалының аайы-биле моол чуртундан аът оорлаар ужурга таваржып чораан тыва кайгалдар дугайында тоожуп турар. Чечен чугаалар мөзу-шынар темазынга бижиттинген.

      Ол тоожуда чурт дугайында кожамыктар, ырылар одуруглары база бижиттинген.

Көгей чаагай чуртумайны

Көвей Соян чонумайны

Агар чаагай чуртумайны

Арбын соян чонумайны.

Көгей арызы четпээн шаамда

Көк-ле борам аксын тыртпаайн.

Көвей соян чонумайны

Көрбээн шаамда караам шиммээйн.

    «Кайгал» деп тоожуда тыва чоннуң шаг  шаандан  бээр сагып чоруур чаңчылдарының дугайында, оларны канчаар демдеглээр, эрттирериниң дугайында, Тывада  казахтар, моолдар, кыдаттар холужуп, аразында төрелдежи бергенин бижээн.

      2000 чылда  аныяк назынында  айыыл-халаптан хенертен  мөчээн.

bottom of page