САМАГАЛДАЙ

«Тии чок торгу» дээрже чүктээн

Дириг ногаан шивилерлиг

Аралажып хыы ханмаан

Амбын угу салгалдарлыг

Сүлде омак чоргааралым

Чүрээм тудуш  Самагалдай.

Сайзанак дег бажың-балгат

Шатче чаттып шѳйүлзе-даа,

Чалыы боттуң чуртталгазы

Чаартынып солушса-даа

Тѳѳгүзү – чүс-ле янзы

Тѳрээн черим Самагалдай.

Арат Тыва сүзүктери

Артап болбас ыдыктарым

Арыг шынчы чѳптүг кѳрүш,

Ажык-чарлыг судактарым

Ортун карам оя чурттаан

Орук аксы Самагалдай.

Чингир ногаан бүрүлерлиг

Шивилери шимеп алган

Парк – садын уян үннүг

Баштак чаштар дола берген

Байыр-наадым хѳгжүм, ырлыг

Майда час дег Самагалдай.

             Байлак Тезим

Тыным-биле чүрээм тудуш ажы-тѳлдүг,

Дываажаңның ораны дег тоол чурту –

Тыва, моолуң кызыгаарын шинчий аккан,

Тывызыксыг чурумалдыг узун Тезим.

Дыңнап ханмас хоюг үннүг дыңгылдайлыг,

Чалгыы ойнап, бырлаңнашкан шапкын Тезим.

Амыдырал ужарынга тайып ушпас,

Адын сыкпас адаларга «уя» болган,

Эриктери үнүш-чимис куспак сыңмас,

Эртинези эгээртинмес ѳндүр Тезим.

Сүзүк, ёзу чаңчылдыг чон ѳргүл турлаа –

ϴѳн тиккеш,салым кошкан оолдуң, кыстың

ϴртээ турбас ѳнчүзү сен, байлак Тезим.

                                        2003ч, февраль 18

          2010 чыл – башкы чылы.

                  Эргим башкым

Сайдан үнген инек-караа дег,

Сактырымга башкым караа хоюг-хоюг.

Шеңне чечээ мѳгейгензиг,

Сеткилимде уян, чымчак чассыг-чассыг.

Эртем сургаар билии бедик

Энерелдиг ховар кижи мээң башкым.

Чонунга дуза чолдуг уруг –

Сорунзалыг, чазык чаңныг ынак башкым.

Сургуул чаштан хүндүлээрим,

Чуртталгамга «сылдыс» Силер, чоргаар башкым.

Аазын эмген авам ышкаш,

Айтыкчым сен, сургакчым сен, эргим башкым.

        Дайын-чааже аъттаныпкан

Дѳртен дѳрт чыл, Тыва чоннуң

Тѳѳгүзүнден балаттынмас

Дары чыдын тынмаан оол кыс

Дайын-чааже аъттаныпкан.

Туураан эрес тываларны

Тулчуушкуннуң «оду» каңнаан

Адаанчы күш сиилбиттинген

Арын-нүүрүн кым-даа сыкпаан.

Чалгын херген эзир куш дег

Эскадронну тулуш баштаан.

Чаа-дайын ѳлүм, бактыг

Эки турачы сыныш кынмаан.

ϴѳлет, Даргат, Монгуш, Салчак…

ϴске черде кавайлаткан

Эки турачы чалыы оолдар

«Эвилел» дээш тынын берген.

Аткан октуң долузунга

Аъттыг шериг харыы берген

Дадай дивес эки турачы

ТАР-ның тугун мѳгеш кылбаан.

Аар килдиг, ѳртээ турбас

Ада-чуртка даңгырак бар;

«Артында чон, чуртун утпас

Араатанга дүжүп бербес».

ϴңнүк-тѳрел дайынчылар

ϴжээн кылыы ѳѳскүп кыпкан

Оюн, Тулуш, Ондар, Чооду…

Оңгузундан октар шуушкан.

Дайын кыпсыр сарыыл чокка

Даш дег, каң дег Тыва арат!

Хартаачының дүңчүзүнче

Халдап кирип, тиилеп үнген.

Улуг-Хемни кешкен аъттар

Украинага сула чиген.

Чаа-дайын ѳжүргеннер –

Салгал чашка тѳѳгү болур.

                           1980чыл

        Нацияны ѳстүр, чассыг

ϴрелиг дег ѳгде ажыл

Херээженге тѳнчү-ле чок.

ϴле чаштыг, бүшкүк авам

Хеймери мээ чагып олур!

«Сыртылааштар ойбалыннаан

Шырай арның чырып, хып тур.

Саатталы берген-дир сен,

Сарыылдыг чор, эргим кызым.

Тыва кыска тѳлдүг болуру –

Дың-на чаңгыс байы ол-дур.

Нацияңны ѳстүр, чассыг.

Назын чазын оттур, сарыг».

АЯНА

Анай-хенче азыражыр –

Аянавыс ажылгыр-ла

Аяктарын арыг чуггаш –

Аржыыл-биле аштаан турар.

Анай доскан авазы кээр –

Аянавыс амырай бээр.

Аяк-шайны, аъшты-чемни

Авазынга апарып бээр.

ХАВА ЫДЫМ

Карыш дурттуг бѳрт дег чавыс

Хава ыдым коданчы хей

Кежээ, дүне хары «аалчы»

Кедеп келген ээрип үнген.

Ооржунуң кортук чүрээ

Опаш диген болбазыкпе

-Акың-дыр мен, дуңмакым – деп,

Адын адап алгырыпкан.

Орун хозу хонар черлиг

Оп-чок хава шынчы ыдым

Ээзи меңээ чеже катап

Эки чүве кылды ыйнаан.

Хар дег аккыр хаважыгаш

Хайыралдыг ынак ыдым

Кулаа дыыштыг, думчуу чытчы

Кулугуруң эрес-лейн.

ЭРГИМ АШАК, ХYНДYЛYГ АШАК

Ишке кежээ, кызымаккай

Идегелдиг кайгал ашак.

ϴг-ле-бүле чѳлеңгиижи

ϴлчей чолдуг эргим ашак.

Аал иштин чемгериптер

Арбай тараан эрес ашак.

Ажы-тѳлүн хѳгледиптер

Адын сыкпас нүүрлүг ашак.

Чурту дээнде тура ѳлбес

Чугаа-соот чок ширик ашак.

Сумузунга начын дирткен

Сураа үнген күштүг ашак.

Оорланып амдажаанның

Оруун дуглаан дидим ашак.

Орлан дуглаан дидим ашак

Ожук-пажын соотпас ашак.

Салгалы дээш тынын салып,

Чарлырындан кортпас ашак.

Салым-чолу шуурганналып

Чаа-дайын кѳрген ашак.

Тѳрел чоннуг, ада-чурттуг

Тѳѳгузү маадыр ашак.

Уран-чечен домак сѳстүг

Улуг-Хем дег бай-ла ашак.

ТЫВА КЫСТАР

Украина

Угба, дуңма дайын кѳрген

Оттуг чааже

Орлан кыстар тулчуп кирген.

ССРЭ дээш

Сеткил-чүрек каңналы бээр

Миналардан

Бузундулар хорумналыр.

Чакпыыл октар

Частыр бомба деңге «улуур»

Оңгуларда

Орус оолдар, тыва кыстар.

Эвилелчи

Эки турачы тѳѳгүлүг

Тыва кыстар,

Тывызык дег солун силер.